انواع مختلف پانسمان‌ زخم موجود در بازار، انتخاب پانسمان مناسب برای مصرف‌کنندگان را دچار مشکل می‌کند.

امروزه پزشکان طیف وسیع‌تری از محصولات را انتخاب می‌کنند که می‌تواند منجر به سردرگمی و گاهی اوقات پانسمان نادرست برای یک زخم خاص شود؛ دانستن انواع پانسمان‌های موجود، کاربرد آن‌ها و زمان عدم استفاده از یک پانسمان خاص ممکن است یکی از دشوارترین تصمیمات در مدیریت مراقبت از زخم باشد.

اگرچه صدها پانسمان برای انتخاب وجود دارد، اما همه پانسمان‌ها به چند دسته منتخب تقسیم می‌شوند، سپس پانسمان‌های یک دسته خاص را می‌توان با توجه به در دسترس بودن و آشنایی انتخاب کرد.

 بیایید برخی از دسته‌بندی‌های پانسمان زخم و زمان استفاده از آن‌ها را بررسی کنیم:

پانسمان گازی

پانسمان‌های گازی از مواد بافته شده یا نبافته ساخته می‌شوند و در اشکال و اندازه‌های متنوعی وجود دارند.

موارد استفاده از این پانسمان در زخم‌های عفونی، زخم‌هایی که نیاز به بسته‌بندی دارند، زخم‌هایی که در حال تخلیه هستند و زخم‌هایی که پانسمان آن نیاز به تعویض بسیار دارند.

مزایای این نوع پانسمان: معمولاً به راحتی در دسترس است، ممکن است ارزان تر از سایر انواع پانسمان باشد و تقریباً روی هر نوع زخمی قابل استفاده است.

معایب آن: باید مرتباً تعویض شود که این موضوع به هزینه‌ها اضافه می‌کند؛ ممکن است به بستر زخم بچسبد. اغلب باید با یک نوع پانسمان دیگر ترکیب شود و برای بهبود زخم مرطوب موثر نیست.

پانسمان فیلم شفاف

پانسمان‌ فیلم شفاف به اکسیژن اجازه می‌دهد تا از طریق پانسمان به زخم نفوذ کند و به طور همزمان اجازه می‌دهد تا بخار رطوبت آزاد شود. این پانسمان ها عموماً از مواد پلی‌اورتان تشکیل شده‌اند. موارد استفاده‌ی این نوع پانسمان در زخم های با ضخامت جزئی، محل های اهدا کننده، سوختگی های جزئی، زخم های فشاری مرحله اول و دوم است.

مزایای آن: به خوبی با زخم مطابقت دارد، می‌تواند تا یک هفته در محل بماند، به دبریدمان اتولیتیک کمک می‌کند، از اصطکاک در برابر زخم بستر جلوگیری می‌کند، برای مشاهده‌ی زخم نیازی به برداشتن پانسمان نیست، زخم بستر را خشک نگه می‌دارد و از آلودگی باکتریایی زخم جلوگیری می‌کند.

معایب: ممکن است به برخی از زخم‌ها بچسبد، برای زخم‌هایی با تخلیه شدید مناسب نیست، ممکن است به دلیل ماهیت انسدادی آن باعث خیساندن دور زخم شود.

فوم ها

پانسمان های فوم کمتر به زخم بسترهای ظریف می‌چسبند، غیر انسدادی هستند و از یک ژل پوشش داده شده با فیلم یا یک ماده پلی‌اورتان که آب‌دوست است تشکیل شده‌اند.

موارد استفاده‌ی این پانسمان در زخم‌های فشاری، سوختگی‌های جزئی، پیوند پوست، زخم‌های دیابتی، محل‌های اهدا کننده و زخم‌های وریدی قابل مصرف است.

مزایای آن: به زخم بستر نمی‌چسبد،  بسیار جاذب است، بسته به میزان ترشح زخم، پانسمان باید تعویض شود و در اشکال و اندازه‌های متفاوت وجود دارد.

معایب: ممکن است نیاز به یک پانسمان ثانویه برای نگه داشتن فوم در جای خود داشته باشد، اگر اغلب به اندازه کافی تغییر نکند ممکن است باعث خیساندن اطراف زخم شود، نمی‌توان روی زخم‌های دارای اسکار یا زخم‌هایی که تخلیه نمی‌شوند استفاده کرد؛ برخی از فوم‌ها ممکن است برای زخم‌های خاص، مانند زخم‌هایی که عفونی شده‌اند یا در حال تونل زدن هستند، مناسب نباشند.

هیدروکلوئیدها

پانسمان‌های هیدروکلوئیدی بسیار جاذب بوده و حاوی ذرات کلوئیدی مانند متیل سلولز، ژلاتین یا پکتین هستند که در تماس با اگزودا به صورت توده‌ای ژل مانند متورم می‌شوند و دارای چسب قوی می‌باشند.

موارد استفاده‌ی آن برای سوختگی، زخم‌های فشاری و زخم‌های وریدی است.

مزایای این پانسمان: تشویق دبریدمان اتولیتیک، ایجاد عایق برای زخم بستر، ضد آب و غیر قابل نفوذ به باکتری ادرار یا مدفوع؛ جذب متوسط اگزودا را فراهم می‌کند.

معایب: در بستر زخم باقی می‌ماند که ممکن است با عفونت اشتباه گرفته شود و ممکن است روی نواحی خاصی از بدن که مستعد اصطکاک هستند غلت بزند. در صورت وجود عفونت قابل استفاده نیست.

آلژینات ها

پانسمان آلژینات حاوی نمک‌هایی است که از گونه های خاصی از جلبک‌های دریایی قهوه‌ای به دست می‌آید، آن‌ها ممکن است بافته شده یا نبافته باشند و در تماس با ترشحات زخم یک ژل آب‌دوست تشکیل دهند.

موارد استفاده‌ آن در زخم های وریدی، زخم های دارای تونل، زخم هایی با اگزودای سنگین.

مزایای آن: جذب بسیار بالا دارد، برای زخم های دارای عفونت استفاده می‌شود، غیر پایبند هستند؛ دبریدمان اتولیتیک را تشویق می‌کنند.

معایب: همیشه به پانسمان ثانویه نیاز دارد، ممکن است باعث خشک شدن زخم بستر و همچنین خشک شدن تاندون، یا استخوان در معرض زخم قرار گرفته شود (در این موارد نباید استفاده شود).

کامپوزیت ها

پانسمان های کامپوزیتی یا ترکیبی ممکن است به عنوان پانسمان اولیه یا به عنوان پانسمان ثانویه استفاده شوند. این پانسمان ها ممکن است با هر ترکیبی از انواع پانسمان ساخته شوند، اما صرفاً ترکیبی از یک پانسمان نگهدارنده رطوبت و یک پانسمان گازی هستند.

موارد استفاده: در انواع وسیعی از زخم ها استفاده می‌شود و بسته به پانسمان دارد.

مزایا: به طور گسترده در دسترس است. استفاده از آن برای پزشکان ساده است.

معایب: ممکن است گران‌تر و ذخیره آن دشوار باشد، انتخاب و انعطاف‌پذیری کمتری دارند.

پانسمان های دیگر موجود در بازار عبارتند از: پانسمان های حاوی نقره یا سایر مواد ضد میکروبی، پانسمان های زغالی و پانسمان های بیوسنتتیک.

ممکن است گاهی نیاز به استفاده از پانسمان‌های دیگر برای موقعیت‌های خاص یا زخم‌هایی که نیاز به بهبودی دارند، داشته باشید. درک اینکه چگونه پانسمان‌های هر دسته بر زخم بستر تأثیر می‌گذارد و روی کدام زخم‌ها نباید از پانسمان‌های خاص استفاده کنید، مهم است. 

به طور خلاصه، دسته بندی‌های پانسمان خود را بشناسید و با چند نوع پانسمان از هر دسته آشنا شوید تا مجموعه پانسمان‌های خود را متناسب با بیشتر زخم‌ها ایجاد کنید.